Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, A Haber canlı yayınında soruları yanıtlıyor.
Bakan Çavuşoğlu’nun açıklamalarından öne çıkanlar…
İki önemli toplantıya ev sahipliği yaptık. Görüşmelerde geçici, kalıcı bir ateşkes ve barışa ne kadar yaklaşıldı?
Türkiye’nin masada olmasını iki tarafın da istemesi dengeli politikamızı gösteriyor. Türkiye yapabileceklerini ve yapamayacaklarını söyledi. Kolay bir durum ile karşı karşıya değiliz. Dünya kolay bir durum ile karşı karşıya değil. Ciddi bir tehdit var ortada. Dünyanın aldığı tedbirler var, Ukrayna’nın beklentileri var. Masada samimi olarak çaba sarf eden ülke Türkiye’dir. İki bakanı bir araya getirmemiz, daha sonra Belarus’ta müzakere eden taraflarla günlük temaslarımızın sürmesi, Moskova ve Lviv’i ziyaret etmemiz, İstanbul’da bu müzakerecileri bir araya getirmemiz… En anlamlı sonuç İstanbul’da elde edildi. Ukrayna tarafsız politikaya hazır. Güvence istiyor. Ne konuşuluyor, Donbas ve Kırım’ın statüsü ne olacak. Karar verici olan kim, liderler.
Siz video konferanslar ile görüşüyorsunuz. Artık bu işi bir yerde buluşarak neticeye ulaştırmanız lazım dedik. Artık kararlarını aldılar. Ukrayna Türkiye’de olsun istiyordu. Putin’de Cumhurbaşkanımızı aradı, heyetimi İstanbul’a gönderiyorum dedi. Ciddi konuları kim müzakere edecek, Dışişleri Bakanları bir araya gelecek, bunları paraflayacaklar. Sonra liderler bir araya gelecek. Dışişleri Bakanlarının bir araya gelmesi için çalışıyoruz. Lavrov ve Kuleba’ya dün elimizden geleni yapacağımızı söyledik. Böyle bir toplantıya iki taraf da hazır olursa Kuleba gelmek istediğini söyledi. Ukrayna tarafı güvenlik garantileri konusunda Rusya’ya yazılı metin iletti. Ukrayna tarafı da metni Putin’e götüreceğini söyleyerek aldı. Ev sahibi olarak kolaylaştırıcı ve dürüst bir müzakereci olarak net bir tarih veremeyiz. Ayaküstü sohbetlerde 2 hafta içinde daha üst bir görüşme olabileceğini söylemişlerdi.
– Cumhurbaşkanımız veya sizin Kiev veya Moskova’ya gitmeniz söz konusu olabilir mi?
Kiev’e gitmek çok zor. Bir iki ülkenin başbakanı trenle 10 saatlik bir yolculukla gitti. Gidilirse 2 tarafa da gitmek gerekir. Biz Putin’in yüksek düzeyde işbirliği toplantısı için Türkiye’ye gelmesini bekliyoruz.
Tahliyelerde son durum
16 bin 600 civarında vatandaşımızı tahliye ettik. Otobüslerimiz sürekli sahada bekliyor. Koridor açılırsa vatandaşlarımızı hemen çıkaracağız. Burada Tatarlar var, Türkmen kardeşlerimiz var, Azerbaycanlı kardeşlerimiz vardı. Bizim 30 vatandaşımız kaldı. Ülkenin tamamında refakatçileri ile birlikte 90 vatandaşımız var. Ukraynalıların Rusya tarafına gitmesi sözkonusu değil. Ama Rusça konuşan, oraya gitmek isteyen varsa onu da engellememek lazım. Biz iki tarafa da koridor açılmasını istiyoruz. İnsanlar istedikleri tarafa gidebilmeli. Biz bu konuda çok çaba sarf ettik. Tahliye koridorları açılmadan önce bile konvoylara ateş açıldı. Çok tehlikeli bir durum.
2 tahliye uçağımız havalimanında bekliyor. Uçakların durumu nedir?
Ukrayna hava sahası şu an kapalı. Ukrayna’da hava indirme olmasın diye mayınlarla falan önlem almış. Bunları temizlemek kolay. Hava sahası açılmalı. İki taraf ile de temastayız. Uçaklarımız için bir risk yok. MSB ve askerlerimize günlük bilgiler geliyor.
Mutabakat çıkmadan kesin yorum yapmak doğru değil. Rusya’nın Batılı ülkelerin garantörlüğüne karşı çıktığı da doğru değil. Ukrayna P5 ve Türkiye ile Almanya. P5’in içinde Rusya’nın kendisi de var. Fransa var, İngiltere var, Çin de var. Rusların karşı çıktığına dair bir açıklaması oldu mu? Hayır. Kanada, İsrail, İtalya da Ukrayna tarafından zikredildi. P5 artı Almanya ve Türkiye, ilaveten Kanada’da var. Rusya ile Kanada’nın ilişkileri iyi değil. Ukrayna ile ilişkileri ise çok iyi. Bu ülkelerin ismi zikredildi. Gönüllü katılmak isteyen ülkelere de bunun açık olduğu söylendi. Ukrayna, ben NATO’ya üye olmayacağım ama benim güvenliğimin garanti edilmesi lazım diyor. Ukrayna, P5 ülkeleri olsun diyor.